W środę, 24 marca 2021 r. w sprawach połączonych C-870/19 i C-871/19, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał istotny dla kierowców ciężarówek wyrok.
Zgodnie z komunikatem prasowym wydanym przez Trybunał Sprawiedliwości „Kierowcy pojazdów ciężarowych, autokarów i autobusów, którzy podczas kontroli nie przedstawiają wykresówek tachografu dotyczących dnia kontroli i 28 poprzednich dni, podlegają jednej karze niezależnie od liczby brakujących wykresówek”.
Wyrok został wydany na kanwie sporu włoskich kierowców pojazdu ciężarowego i autokaru. Orzeczenie dotyczy dwóch kontroli drogowych przeprowadzonych w 2013 roku na terytorium Włoch. Podczas kontroli włoscy funkcjonariusze nałożyli kary administracyjne na kierowców, którzy w momencie kontroli nie posiadali wszystkich wykresówek w okresu 28 dni wstecz. Brak każdej wykresówki wiązał się z nałożeniem osobnej kary administracyjnej na kierowców.
Obaj kierowcy wnieśli skargi na decyzje nakładające kary. Włoski sąd kasacyjny skierował pytania do Trybunału Sprawiedliwości o interpretację przepisów prawa wspólnotowego: „Czy prawo Unii – ustanawiające wymóg, aby kierowca był w stanie okazać wykresówki z bieżącego dnia i poprzednich 28 dni – należy interpretować w ten sposób, że właściwe organy państwa powinny nałożyć na tego kierowcę pojedynczą karę w związku z jednolitym naruszeniem, czy też kilka oddzielnych kar w związku z kilkoma naruszeniami, których liczba odpowiadałaby liczbie brakujących wykresówek?”.
W swoim orzeczeniu Trybunał Sprawiedliwości w oparciu o art. 19 ust. 1 Rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r., podkreślił,
że „prawo Unii ustanawia jednolity obowiązek obejmujący cały okres 29 dni. Tym samym naruszenie obowiązku stanowi jednolite i jednorazowe naruszenie polegające na niemożności przedstawienia, przez danego kierowcę w czasie kontroli całości lub części tych 29 wykresówek. Naruszenie to może prowadzić tylko do jednej kary”.
Jednak w wyroku wyraźnie podkreślono, że państwa członkowskie winny ustanawiać wysokość kary za brak wykresówki w sposób elastyczny. Kryterium wysokości wymierzanej kary powinno być proporcjonalne do naruszenia, którego dopuścił się kierowca, a mianowicie do liczby wykresówek, których kierowca nie może przedstawić. Im więcej braków w dokumentacji (brakuje większej liczby wykresówek) tym kara pieniężna może być bardziej dotkliwa.
Podobne przepisy do tych, w przedmiocie których wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości, przewiduje polskie prawodawstwo. Zgodnie pkt. 1.4 załącznika nr 1 do ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, w trakcie kontroli na drodze w przypadku nieokazania przez kierowcę chociażby jednej wykresówki z okresu 28 dni poprzedzających kontrolę, nakładana jest kara grzywny w wysokości 200 zł za każdy brakujący dokument.
Zatem z jednej strony wbrew twierdzeniom Trybunału Sprawiedliwości, polskie przepisy nakładają osobną karę za każdy brakujący dokument. Jednak z drugiej strony wysokość kary została ustalona w sposób kategoryczny, bez możliwości modyfikacji jej wysokości. Stąd gradacja kary dozwolona wprawdzie przez Trybunał Sprawiedliwości, a uzależniona od ilości brakujących wykresówek, odbywa się w Polsce w sposób zakwestionowany przez Trybunał Sprawiedliwości.
W świetle powyższych rozważań wydany wyrok Trybunału Sprawiedliwości może stanowić podstawę do zmniejszenia kary nałożonej na kierowcę w trakcie kontroli na drodze zarówno w trybie zwyczajnych i nadzwyczajnych środków odwoławczych, w tym także wznowienia postępowania.