Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa wprowadza m.in. przedłużenie okresu ważności wiz krajowych.
Rozwiązanie to służy przedłużeniu okresu legalnego pobytu w Polsce i nie gwarantuje możliwości przemieszczania się po terytoriach innych państw obszaru Schengen. W przypadku ukraińskich kierowców wykonujących międzynarodowy transport drogowy, w celu uzyskania dokumentu uprawniającego do przekraczania granicy należy złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę.
W związku z pytaniami dotyczącymi sytuacji prawnej ukraińskich kierowców transportu międzynarodowego, którzy posiadają wizy krajowe podlegające przedłużeniu z mocy prawa do 31 grudnia 2022 r. Na podstawie ustawy specjalnej, Urząd do Spraw Cudzoziemców wyjaśnia, że jest to krajowe rozwiązanie służące przedłużeniu okresu legalnego pobytu posiadaczy wiz na terytorium Polski i nie gwarantuje możliwości przemieszczania się po terytoriach innych państw obszaru Schengen.
Do tego celu wiza krajowa uprawniać może tylko w okresie, na jaki została wydana — jako wiza długoterminowa, o której mowa w art. 18 Konwencji wykonawczej do Układu z Schengen. Posługiwanie się przedłużoną z mocy prawa wizą krajową może skutkować przyjęciem przez służby graniczne i kontrolne innego państwa obszaru Schengen braku podstawy prawnej dla jej posiadacza do przemieszczania się po jego terytorium.
Umieszczenie naklejki wizowej w dokumencie podróży może nastąpić tylko w przypadku, gdy do przedłużenia wizy krajowej przez wojewodę doszło w drodze decyzji i tylko w granicach dopuszczalnego okresu pobytu na podstawie takiej wizy (do 1 roku). Jest to zatem sytuacja odmienna od tej, w której zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy specjalnej przedłużenie okresu pobytu i okresu ważności wizy krajowej obywatela Ukrainy przedłuża się z mocy prawa i z założenia wykraczać ma poza okres 1 roku. W tej sytuacji brak jest podstawy prawnej (w tym brak jest właściwego organu) do umieszczania w dokumentach podróży osób, o których mowa w art. 42 ust. 4 ustawy specjalnej, naklejek wizowych potwierdzających przedłużenie wiz krajowych z mocy prawa.
W tej sytuacji obywatele Ukrainy posiadający wizy krajowe, których okres ważności skończył się w okresie od 24 lutego br. lub zakończy się w najbliższym czasie, a są zainteresowani wykonywaniem pracy jako kierowcy w transporcie międzynarodowym, powinni niezwłocznie wystąpić o udzielenie im zezwoleń na pobyt czasowy i pracę (o których mowa w art. 114 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach). Wniosek o udzielenie tego zezwolenia należy złożyć w urzędzie wojewódzkim właściwym ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca.
Z udzieleniem tego zezwolenia wiąże się wydanie z urzędu karty pobytu, ważnej przez okres, na jaki zostało udzielone zezwolenie. Karta pobytu stanowi dokument pobytowy, uprawniający do przemieszczania się po terytoriach państw obszaru Schengen.
Właściwe w sprawach cudzoziemców wydziały urzędów wojewódzkich będą priorytetowo przyjmować i rozpatrywać wnioski od obywateli Ukrainy, którzy są kierowcami w transporcie międzynarodowym.