System SENT to system elektroniczny, służący do monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi. Początkowo system SENT dotyczył tylko tzw. towarów wrażliwych, takich jak paliwa czy oleje opałowe, by następnie zakres jego zastosowania został rozszerzony o odpady. Później systemem zostały objęte także niektóre produkty rolne oraz węgiel i brykiet.
Ponadto od kilku miesięcy zapowiadane były zmiany w ustawodawstwie krajowym, mające na celu ochronę krajowego rynku przewozowego, a polegające na rozszerzeniu zastosowania systemu SENT o przewozy realizowane przez zagraniczne podmioty.
W artykule przedstawimy jakie zmiany są planowane i jakich podmiotów będą one dotyczyć, a także odpowiemy na najczęściej zadawane pytania.
Spis treści
Zezwolenia zagraniczne dla przewozów drogowych rzeczy realizowanych na terytorium RP
Zezwolenie na wykonywanie międzynarodowego przewozu drogowego rzeczy na terytorium RP przez podmiot spoza UE
Wykonywanie międzynarodowego przewozu drogowego rzeczy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez zagraniczny podmiot (niemający siedziby w Konfederacji Szwajcarskiej, państwie będącym członkiem UE lub państwie będącym stroną umowy o EOG) wymaga uzyskania zezwolenia ministra właściwego do spraw transportu, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.
Zezwolenie na wykonywanie międzynarodowego przewozu drogowego rzeczy na terytorium RP przez podmiot z UE
Zagraniczny podmiot mający siedzibę w państwie członkowskim UE, EOG lub Konfederacji Szwajcarskiej, wykonujący na terytorium RP przewóz rzeczy do lub z państwa trzeciego, może być zobowiązany do uzyskania zezwolenia międzynarodowego tylko jeżeli umowy międzynarodowe tak stanowią.
Zezwolenia zagraniczne. Rodzaje zezwoleń na międzynarodowy przewóz drogowy rzeczy na terytorium RP
W zależności od rodzaju wykonywanego przewozu, zagraniczny podmiot powinien uzyskać jedno z możliwych zezwoleń:
1) zezwolenie na przewóz dwustronny;
2) zezwolenie na przewóz tranzytowy;
3) zezwolenie na przewóz dwustronny lub tranzytowy;
4) zezwolenie na przewóz do lub z państwa trzeciego.
Obowiązek uzyskania zezwolenia dotyczy także przejazdu przez terytorium RP pojazdu samochodowego bez ładunku.
Zezwolenia zagraniczne wydawane są w formie papierowych blankietów na okres nieprzekraczający danego roku kalendarzowego. Na blankiecie organ oznacza ilość dozwolonych w ramach zezwolenia przejazdów. Najpóźniej przed wjazdem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej pojazdu samochodowego podmiotu zagranicznego, podmiot ten powinien uzupełnić blankiet zezwolenia o dane dotyczące wykonywanego przewozu.
Zezwolenia zagraniczne. Zezwolenie na wykonywanie przez zagraniczny podmiot przewozów kabotażowych na terytorium RP
Podobnie wykonywanie przewozu kabotażowego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podmiot:
1) mający siedzibę w państwie innym niż państwo członkowskie Unii Europejskiej, Konfederacja Szwajcarska lub państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub
2) wykorzystujący do przewozu pojazd zarejestrowany w państwie innym niż Konfederacja Szwajcarska, państwo członkowskie UE lub strona umowy o EOG;
– wymaga uzyskania zezwolenia na przewóz kabotażowy, które wydaje w drodze decyzji administracyjnej Główny Inspektor Transportu Drogowego.
Nadużycia związane z papierowymi blankietami zezwoleń zagranicznych
Wydawanie zezwoleń zagranicznych w formie papierowej, wymagających ręcznego uzupełnia przejazdów przez przewoźników zagranicznych otwierało pole do licznych nadużyć. Przewoźnicy nie uzupełniali bowiem blankietów zezwoleń zagranicznych o wykonywane przejazdy, albo uzupełniali je dopiero w momencie rozpoczęcia kontroli. W konsekwencji, blankiety zezwoleń wykorzystywane były wielokrotnie. Powyższe powodowało naruszenie konkurencyjności polskich przewoźników na krajowym rynku przewozowym. Podmioty spoza UE mają bowiem znacznie niższe koszty prowadzenia działalności, a nadużycia pozwalały im na uniknięcie limitu dozwolonych przewozów.
Zmiana legislacyjna – rozszerzenie systemu SENT o przewozy zagraniczne
Nadużycia przewoźników zagranicznych w zakresie korzystania z papierowych blankietów zezwoleń zagranicznych doprowadziło do zmian legislacyjnych mających na celu wyeliminowanie tych nieprawidłowości.
W konsekwencji znowelizowano m.in. przepisy ustawy o transporcie drogowym z dnia 6 września 2001 r. (https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20011251371), i ustawy z dnia 28 lipca 2023 r. o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym (https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20230001523)
Zgodnie z nowelizacją, w określonych przypadkach, przewoźnik zagraniczny wykonujący przewóz drogowy rzeczy na terytorium RP, obowiązany będzie do dokonania zgłoszenia przewozu w polskim systemie elektronicznym monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi (w tzw. systemie SENT).
Obowiązek zgłoszenia przewozu do systemu SENT dotyczyć będzie:
- Przewoźnika zagranicznego spoza UE, EOG lub Konfederacji Szwajcarskiej, wykonującego na terytorium RP przewóz drogowy rzeczy (dwustronny, tranzytowy albo przewóz do lub z państwa trzeciego);
- Przewoźnika spoza UE, EOG lub Konfederacji Szwajcarskiej, wykonującego na terytorium RP przewóz kabotażowy;
- Przewoźnika zagranicznego mającego siedzibę w UE, państwie EOG lub Konfederacji Szwajcarskiej, wykonującego na terytorium RP przewóz rzeczy do lub z państwa trzeciego – jeśli umowy międzynarodowe wymagają uzyskania zezwolenia międzynarodowego.
- Przewoźnika zagranicznego mającego siedzibę w UE, państwie EOG lub Konfederacji Szwajcarskiej, wykonującego na terytorium RP przewóz kabotażowy środkiem transportu zarejestrowanym poza UE, EOG lub Konfederacją Szwajcarską.
Kogo dotyczą zmiany
Zmianą przepisów objęte są więc przede wszystkim wszystkie podmioty zagraniczne, niemające siedziby w państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy
o Europejskim Obszarze Gospodarczym.
Ponadto zgłoszenie będzie wymagane również od przewoźników mających siedzibę w państwie członkowskim UE, państwie będącym stroną umowy o EOG lub w Konfederacji Szwajcarskiej – jeżeli taki przewoźnik w ramach przewozu kabotażowego po terytorium RP korzystać będzie z pojazdu zarejestrowanego poza UE, EOG lub Konfederacją Szwajcarską, albo jeżeli wykonywać będzie przez terytorium RP przewóz rzeczy do lub z państwa trzeciego – jeśli umowy międzynarodowe stanowią, że na taki przewóz konieczne jest uzyskanie zezwolenia zagranicznego.
Od kiedy obowiązują nowe przepisy
Nowe zasady wchodzą w życie w dniu 1 stycznia 2025 roku, choć nowelizacja ustawy przewiduje skrócenie o dwa miesiące vacatio legis przepisów – w zakresie w jakim dotyczą one przewoźników spoza UE, EOG lub Konfederacji Szwajcarskiej.
Jak dokonać zgłoszenia
Zgłoszenia przewozu w systemie SENT dokonuje się na zasadach i w sposób określony w ustawie z dnia 9 marca 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi (https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170000708&SessionID=249671AF45B58E113503D4428473EF1EE2614860) (tzw. ustawie o SENT) za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (platformy PUESC). Skorzystanie z usługi wymaga zarejestrowania się użytkownika na platformie PUESC. Oczywiście, przewoźnik dokonujący zgłoszenia wcześniej będzie musiał wyposażyć środek transportu w urządzenie geolokalizacyjnych i zgłosić to urządzenie do systemu SENT.
Zgłoszenie przewozu do systemu SENT musi zostać dokonane rozpoczęciem przewozu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Skuteczne dokonanie zgłoszenia spowoduje wygenerowanie numeru referencyjnego zgłoszenia, które należy przekazać kierowcy przed rozpoczęciem przejazdu.
Skutki niewywiązania się z obowiązków
Aktualna wersja ustawy o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym i ustawy o transporcie drogowym przewiduje karę administracyjną dla przewoźnika w wysokości 12.000 złotych – w przypadku braku dokonania zgłoszenia, albo zgłoszenia danych i informacji niekompletnych lub niezgodnych ze stanem faktycznym.
Brak zapewnienia przez przewoźnika przekazywania danych geolokalizacyjnych środka transportu przez całą trasę przewozu na terytorium RP sankcjonowane jest kara administracyjną w wysokości 10.000 złotych.
Ponadto brak okazania podczas kontroli numeru referencyjnego, dokumentu zastępującego zgłoszenie lub potwierdzenia przyjęcia dokumentu zastępującego zgłoszenie, będzie skutkowało nałożeniem na kierowcę kary w kwocie 1.500 złotych.
W Rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw z dnia 23 sierpnia 2024 roku proponowane jest także wprowadzenie sankcji finansowej w wysokości 1.000 złotych, nakładanej na kierowcę w przypadku gdy kierowca nie włączy urządzenia geolokalizacyjnego na potrzeby SENT najpóźniej przed rozpoczęciem przewozu rozpoczynającego się na terytorium RP lub w momencie przekroczenia granicy RP albo wyłączy urządzenie wcześniej niż po zakończeniu przewozu kończącego się na terytorium RP lub wcześniej niż w momencie wyjazdu z terytorium RP. Ta sama kara grozić ma kierowcy, który uniemożliwia przeprowadzenie kontroli przekazywania danych geolokalizacyjnych środka transportu.
Zgłoszenie do systemu SENT przewozów kabotażowych realizowanych przez przewoźników z UE
Jak wskazano, przepisy wprowadzające obowiązek zgłaszania przewozów do systemu SENT przez zagraniczne podmioty wchodzą w życie w dniu 1 stycznia 2025 roku, choć prawdopodobnie nowelizacja przyśpieszy termin ich obowiązywania w stosunku do przewoźników spoza UE, EOG lub Konfederacji Szwajcarskiej.
W aktualnej wersji ustawy z dnia z dnia 28 lipca 2023 r. o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym, obowiązkiem zgłoszenia do systemu SENT objęte są także przewozy kabotażowe realizowane przez przewoźników mających siedzibę w państwach członkowskich UE, Konfederacji Szwajcarskiej lub w państwach stronach umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.
W rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw z dnia 23 sierpnia 2024 roku, opublikowanym w Druku Sejmowym numer 602 https://www.sejm.gov.pl/sejm10.nsf/druk.xsp?nr=602 zaproponowano jednak zamianę tego przepisu i usunięcie obowiązku dokonywania zgłoszenia przewozów kabotażowych wykonywanych na terytorium RP przez podmioty mające siedzibę w państwach członkowskich UE, państwach będących stroną umowy o EOG czy w Konfederacji Szwajcarskiej, (poza sytuacją, gdy taki podmiot wykonuje przewóz środkiem transportu zarejestrowanym poza UE, EOG lub Konfederacją Szwajcarską).
Uznano, że rejestracja w systemie SENT zagranicznych podmiotów wykonujących przewóz kabotażowy rzeczy w rozumieniu art. 2 pkt 6 rozporządzenia (WE) nr 1072/2009 byłaby obowiązkiem administracyjnym, wykraczającym poza unijne ramy regulacyjne, a także sprzecznym z wieloletnią polityką państwa polskiego, sprzeciwiającego się wprowadzaniu przez Unię Europejską i przez poszczególne państwa członkowskie kolejnych barier w dostępie do rynku przewozów kabotażowych.
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
- Kiedy wchodzą w życie nowe przepisy dotyczące systemu SENT?
Nowelizacja wchodzi w życie w dniu 1 stycznia 2025 r., choć aktualnie planowane jest skrócenie vacatio legis nowych przepisów do dnia 1 listopada 2024 roku – dla przewoźników spoza UE, EOG i Konfederacji Szwajcarskiej.
- Czy zmiany dotyczą wszystkich przewoźników zagranicznych?
Zmiany dotyczą przede wszystkim przewoźników spoza Konfederacji Szwajcarskiej, Unii Europejskiej oraz państw EOG, wykonujących międzynarodowe przewozy na terenie Polski. Ponadto zgłoszenie będzie wymagane również od przewoźników mających siedzibę w państwie członkowskim UE, państwie będącym stroną umowy o EOG lub w Konfederacji Szwajcarskiej – jeżeli taki przewoźnik w ramach przewozu kabotażowego po terytorium RP korzystać będzie z pojazdu zarejestrowanego poza UE, EOG lub Konfederacją Szwajcarską albo jeśli unijny przewoźnik przez terytorium RP przewozić będzie towary do lub z państwa trzeciego, a umowy międzynarodowe na taki przewóz będą wymagały uzyskania zezwolenia zagranicznego.
- Jakie są kary za brak rejestracji w systemie SENT?
Za niewywiązanie się z obowiązku rejestracji w systemie SENT przewoźnikom grożą surowe kary administracyjne, w tym finansowe, których wysokość zależy od rodzaju naruszenia. Kara dla przewoźnika za brak dokonania zgłoszenia lub umieszczenie w zgłoszeniu nieprawidłowych danych wynosi 12.000 złotych, natomiast brak zapewnienia przekazywania danych geolokalizacyjnych przez całą trasę przejazdu sankcjonowane jest karą w wysokości 10.000 złotych. Ponadto kierowca może otrzymać karę w wysokości 1.500 złotych w przypadku nieokazania podczas kontroli numeru referencyjnego zgłoszenia. Proponowane jest także wprowadzenie sankcji w wysokości 1.000 złotych, nakładanej na kierowcę w przypadku gdy kierowca nie włączy urządzenia geolokalizacyjnego na potrzeby SENT najpóźniej przed rozpoczęciem przewozu rozpoczynającego się na terytorium RP lub w momencie przekroczenia granicy RP albo wyłączy urządzenie wcześniej niż po zakończeniu przewozu kończącego się na terytorium RP albo wcześniej niż w momencie wyjazdu z terytorium RP. Ta sama kara grozić ma kierowcy, który uniemożliwia przeprowadzenie kontroli przekazywania danych geolokalizacyjnych środka transportu.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 728 z późn. zm.) – https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20011251371;
- Ustawa z dnia 9 marca 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1218) – https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170000708&SessionID=249671AF45B58E113503D4428473EF1EE2614860;
- Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym (Dz. U. poz. 1523) – https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20230001523;
- Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw z dnia 23 sierpnia 2024 roku – Druk Sejmowy numer 602 – https://www.sejm.gov.pl/sejm10.nsf/druk.xsp?nr=602.
