Zabezpiecz swój transport ponadgabarytowy: Przewodnik po zezwoleniach na pojazdy nienormatywne

Tytułem wstępu należy wyjaśnić pojęcie pojazdu nienormatywnego, które zawarte jest w art. 2 pkt 35a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1047 z późn. zm.) – dalej jako: p.r.d.

Zgodnie z ww. przepisem pojazdy nienormatywne to pojazdy lub zespoły pojazdów, którychg naciski osi wraz z ładunkiem lub bez ładunku, wymiary lub rzeczywista masa całkowita wraz z ładunkiem lub bez niego są większe od dopuszczalnych przewidzianych w przepisach p.r.d.

Warunki Legalnego Przejazdu Pojazdem Nienormatywnym

            Warunki zgodnego z prawem przejazdu pojazdu nienormatywnego zawarte zostały w art. 64 ust. 1 p.r.d. i należą do nich:

  1. uzyskanie zezwolenia na przejazd pojazdu nienormatywnego odpowiedniej kategorii, wydawanego, w drodze decyzji administracyjnej, przez właściwy organ;
  2. przestrzeganie warunków przejazdu określonych w zezwoleniu;
  3. odpowiednie pilotowanie przejazdu pojazdu nienormatywnego na warunkach i w sposób określonych w przepisach szczególnych – jeżeli pilotowanie jest wymagane;
  4. zachowanie szczególnej ostrożności przez kierującego pojazdem nienormatywnym.

Kierujący pojazdem nienormatywnym jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać uprawnionym osobom zezwolenie.

            Jednocześnie na podstawie art. 64 ust. 2 p.r.d. zabrania się przewozu pojazdem nienormatywnym ładunków innych niż ładunek niepodzielny, z wyłączeniem pojazdów nienormatywnych uprawnionych do poruszania się na podstawie zezwolenia kategorii I.

Kategorie Zezwoleń na Przejazd Pojazdów Nienormatywnych

            Wymiary, masa, naciski osi pojazdów nienormatywnych uprawnionych do poruszania się na podstawie zezwoleń kategorii I-V oraz drogi, po których pojazdy te mogą się poruszać określa poniższa tabela.

ZezwoleniePojazdy nienormatywneDrogi
Kategoria Io długości, wysokości, naciskach osi oraz rzeczywistej masie całkowitej nie większych od dopuszczalnych, o szerokości nieprzekraczającej 3,5 m;publiczne, z wyjątkiem ekspresowych i autostrad
Kategoria IIo naciskach osi i rzeczywistej masie całkowitej nie większych od dopuszczalnych, o szerokości nieprzekraczającej 3,2 m, o długości nieprzekraczającej: 15 m dla pojedynczego pojazdu, 23 m dla zespołu pojazdów, o wysokości nieprzekraczającej 4,3 m;publiczne
Kategoria IIIo rzeczywistej masie całkowitej oraz naciskach osi nie większych od dopuszczalnych, o szerokości nieprzekraczającej 3,4 m, o długości nieprzekraczającej: 15 m dla pojedynczego pojazdu, 23 m dla zespołu pojazdów, 30 m dla zespołu pojazdów o skrętnych osiach, o wysokości nieprzekraczającej 4,3 m;krajowe
Kategoria IVo szerokości nieprzekraczającej: 3,4 m dla drogi jednojezdniowej, 4 m dla drogi dwujezdniowej klasy A i S, o długości nieprzekraczającej: 15 m dla pojedynczego pojazdu, 23 m dla zespołu pojazdów, 30 m dla zespołu pojazdów o skrętnych osiach, o wysokości nieprzekraczającej 4,3 m, o rzeczywistej masie całkowitej nieprzekraczającej 60 t, o naciskach osi nie większych od dopuszczalnych;publiczne
Kategoria Vo wymiarach oraz rzeczywistej masie całkowitej większych od wy-mienionych w kategoriach I-IV, o naciskach osi przekraczających wielkości dopuszczalne.wyznaczona trasa wskazana w zezwoleniu

Procedura Uzyskania Zezwolenia

Kategorie pojazdu, termin ważności zezwolenia oraz organ wydający zezwolenie są doprecyzowane w dalszych przepisach, tj. art. 64b-64d p.r.d.

Zezwolenie kategorii I jest wydawane na przejazd nienormatywnego pojazdu wolnobieżnego, ciągnika rolniczego albo zespołu pojazdów składającego się z pojazdu wolnobieżnego lub ciągnika rolniczego i przyczepy specjalnej. Zezwolenie wydaje starosta właściwy ze względu na siedzibę wnioskodawcy albo miejsce rozpoczęcia przejazdu. Zezwolenie wydaje się po uiszczeniu opłaty, w terminie 3 dni roboczych od dnia złożenia wniosku o jego wydanie. Zezwolenie wydaje się na okres 12 miesięcy.

Zezwolenia kategorii II-IV na przejazd pojazdu nienormatywnego są wydawane na wskazany we wniosku okres: miesiąca, 6 miesięcy, 12 miesięcy lub 24 miesięcy. Zezwolenie wydaje:

  1. właściwy ze względu na siedzibę wnioskodawcy albo miejsce rozpoczęcia przejazdu starosta – w zakresie zezwoleń kategorii II;
  2. Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad – w zakresie zezwoleń kategorii III i IV.

Zezwolenia kategorii II i III przy wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wydaje także naczelnik urzędu celno-skarbowego.

Zezwolenie wydaje się po uiszczeniu opłaty, w terminie 3 dni roboczych od dnia złożenia wniosku o jego wydanie.

Zezwolenie kategorii V na przejazd pojazdu nienormatywnego jest wydawane na jednokrotny lub wielokrotny przejazd po drogach publicznych w wyznaczonym czasie, na trasie wyznaczonej w zezwoleniu. Zezwolenie wydaje się dla pojazdu, którego ruch, ze względu na jego wymiary, masę lub naciski osi, nie jest możliwy na podstawie zezwoleń kategorii I-IV.

Zezwolenie może być wydane, pod warunkiem że uzyskano na przejazd zgodę zarządcy drogi, właściwego dla trasy przejazdu, a ponadto istnieją możliwości wyznaczenia trasy przejazdu zapewniającej bezpieczeństwo oraz efektywność ruchu drogowego.

Zezwolenie wydaje Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, zasadniczo w terminie 14 dni roboczych od dnia złożenia wniosku. Jeżeli trasa przejazdu pojazdu nienormatywnego przebiega w granicach administracyjnych miasta na prawach powiatu i nie przebiega autostradą lub drogą ekspresową, zezwolenie wydaje prezydent miasta.

Zezwolenie jest ważne przez okres:

1) 14 dni – w przypadku zezwolenia na jednokrotny przejazd,

2) 30 dni – w przypadku zezwolenia na wielokrotny przejazd

– liczonych od dnia wskazanego we wniosku o wydanie zezwolenia.

Kary za Naruszenie Przepisów

Zgodnie z p.r.d. za przejazd pojazdu nienormatywnego bez zezwolenia albo niezgodnie z warunkami zastrzeżonymi w zezwoleniu grożą następujące kary:

  1. 1500 zł – za brak zezwolenia kategorii I;
  2. 5000 zł – za brak zezwolenia kategorii II-IV;
  3. za brak zezwolenia kategorii V:
  4. 6000 zł – gdy nacisk jednej lub wielu osi, rzeczywista masa całkowita lub wymiary pojazdu przekraczają dopuszczalne wartości nie więcej niż o 10%,
  5. 10 000 zł – gdy nacisk jednej lub wielu osi, rzeczywista masa całkowita lub wymiary pojazdu przekraczają dopuszczalne wartości o więcej niż 10% i nie więcej niż 20%,
  6. 15 000 zł – w pozostałych przypadkach.

Dodatkowe Wymagania Przy Przejeździe przez Mosty i Wiadukty

Przejazd pojazdem nienormatywnym przez most i wiadukt wymaga spełnienia dodatkowych formalności i zagrożony jest odrębnymi karami administracyjnymi. Również za przejazd pojazdem nienormatywnym bez wymaganego pilotowania zastrzeżono osobne kary pieniężne.

Podsumowanie

Przewóz pojazdów nienormatywnych wymaga szczególnej uwagi i ścisłego przestrzegania przepisów prawnych. Kluczowym elementem jest uzyskanie odpowiedniego zezwolenia, które umożliwia legalny i bezpieczny transport ładunków ponadgabarytowych. Znajomość tych informacji pozwala uniknąć surowych kar finansowych, zapewnia bezpieczeństwo na drodze oraz sprawne funkcjonowanie przedsiębiorstwa transportowego. Pamiętaj, że przepisy mogą ulegać zmianom, dlatego warto regularnie sprawdzać aktualności prawne oraz korzystać z usług profesjonalistów w dziedzinie transportu ponadgabarytowego.

Najczęściej pojawiające się pytania (FAQ)

Co to jest pojazd nienormatywny?

Pojazd nienormatywny to taki, którego wymiary, masa całkowita lub naciski osi przekraczają dopuszczalne wartości określone w przepisach prawa o ruchu drogowym.

Kiedy potrzebne jest zezwolenie na przejazd pojazdu nienormatywnego?

Zezwolenie jest wymagane zawsze, gdy pojazd przekracza dopuszczalne normy wymiarów, masy lub nacisków osi określone w przepisach. Bez niego przejazd jest nielegalny i grozi surowymi karami.

Jakie są kategorie zezwoleń i czym się różnią?

Istnieje pięć kategorii zezwoleń (I-V), różniących się dopuszczalnymi wymiarami pojazdu, masą oraz drogami, po których można się poruszać. Szczegółowe informacje znajdują się w naszym artykule.

Gdzie mogę uzyskać zezwolenie na przejazd pojazdu nienormatywnego?

Organ wydający zezwolenie zależy od kategorii:
Kategoria I: Starosta właściwy ze względu na siedzibę wnioskodawcy lub miejsce rozpoczęcia przejazdu.
Kategorie II-IV: Starosta lub Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, ewentualnie w przypadku kategorii II i III naczelnik urzędu celno-skarbowego
Kategoria V: Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad lub prezydent miasta.

Jakie dokumenty są potrzebne do uzyskania zezwolenia?

Wymagane są wniosek o wydanie zezwolenia oraz potwierdzenie uiszczenia odpowiedniej opłaty. Dodatkowo mogą być potrzebne zgody zarządców dróg w przypadku kategorii V.

Ile wynoszą opłaty za wydanie zezwolenia?

Opłaty zależą od kategorii zezwolenia i okresu jego ważności.

Jak długo ważne jest zezwolenie?

Kategoria I: 12 miesięcy.
Kategorie II-IV: 1 miesiąc, 6 miesięcy, 12 miesięcy lub 24 miesięcy – w zależności od wyboru.
Kategoria V: 14 dni (jednokrotny przejazd) lub 30 dni (wielokrotny przejazd).

Co grozi za przejazd bez wymaganego zezwolenia?

Kary finansowe w p.r.d. wahają się od 1 500 zł do 15 000 zł, w zależności od kategorii zezwolenia i stopnia przekroczenia dopuszczalnych norm.

Czy potrzebuję pilotażu podczas przejazdu pojazdem nienormatywnym?

Pilotowanie jest wymagane w określonych przypadkach, zależnie od wymiarów pojazdu i trasy przejazdu. Szczegółowe warunki są określone w przepisach.

Czy mogę przewozić ładunki podzielne pojazdem nienormatywnym?

Nie, przewóz ładunków podzielnych pojazdem nienormatywnym jest zabroniony, z wyjątkiem pojazdów posiadających zezwolenie kategorii I.

Author Avatar
Michał Prusek
Adwokat, doktor nauk prawnych od wielu lat współpracujący z Kancelarią Transportową KOBEN i pomagający przedsiębiorcom z branży TSL w rozwiązywaniu wszelkich problemów prawnych powstałych podczas prowadzenia działalności gospodarczej, adiunkt w Instytucie Nauk Prawnych Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego, autor licznych opracowań naukowych, prelegent konferencji ogólnokrajowych, recenzent czasopism punktowanych z listy Ministra Nauki.
Szukaj